Κεντρική Ελλάδα

Είναι τόσο δυνατά τα συναισθήματα που μου προκαλούνται όταν ακούω το Ηπειρώτικο Μοιρολόϊ από τον Πετρολούκα Χαλκιά “Μέχρι ν’ αγγίξουμε ουρανό’’, που θα μου επιτρέψετε να το χρησιμοποιήσω σε αυτό το οδοιπορικό, παρόλο που οι δρόμοι που πατήσαμε ήταν στα βουνά των Αγράφων . Το πρώτο τσιγάρο της βραδιάς άναψε και το βλέμμα μου καρφωμένο στην οθόνη του υπολογιστή. Λευκό φόντο και ένας μαύρος κέρσορας να με προσκαλεί να ξεκινήσω να βάζω σε μια σειρά τις σκέψεις, τις εικόνες και τα συναισθήματα μου. Δεν είναι εύκολο και το γνωρίζω πολύ καλά...
Η αρχή στην συγγραφή των οδοιπορικών μου πάντα είναι το πιο δύσκολο κομμάτι. Πως μπορώ να δώσω στον άνθρωπο, που έχει απέναντί του το κείμενο, να καταλάβει σε κάποιες αράδες όλα αυτά που για κάποιες ώρες έχω νιώσει; Πως μπορώ μέσα από ψυχρές λέξεις να μεταφέρω τον καταιγισμό των συναισθημάτων που η ψυχή μου έχει νιώσει, μέσα σε λίγες μόνο ώρες μιας μικρής βόλτας;

Δεν ξέρω τελικά τι καταφέρνω...η αλήθεια είναι πως προσπαθώ μέσα από συναισθήματα να παρουσιάσω εικόνες, χρώματα και ήχους μιας άλλης Ελλάδας. Μιας Ελλάδας ξεχασμένης από τους πολλούς... εγκαταλελειμμένης, μιας Ελλάδας όμως που στους περισσότερους από εμάς ξυπνά αναμνήσεις τόσο δυνατές όσο και οι αναμνήσεις των παιδικών μας χρόνων...
Οι πρώτες γουλιές του κρασιού έχουν κυλήσει στον λαιμό μου και έχουν αρχίσει να γλυκαίνουν τις αισθήσεις. Στα ακουστικά μου το "Ηπειρώτικο Μοιρολόϊ", στην οθόνη οι φωτογραφίες του οδοιπορικού...

Η ψυχή μου ακόμη τριγυρνά στα σκληροτράχηλα βουνά, στους κακοτράχαλους δρόμους, στα έρημα χωριά, στους αγνούς ανθρώπους...εκεί ψηλά...στα βουνά των Αγράφων.
Το μυαλό και η καρδιά ακολουθούν πρόθυμα αλλά η λογική έχει αντίθετη άποψη... "προσγειώσου, η βόλτα τελείωσε, υπάρχουν υποχρεώσεις, λογαριασμοί, εφορίες, τράπεζες, δουλειές..."
Για μια φορά ακόμα όμως θα παραμερίσω τις κραυγές της λογικής και σβήνοντας την μίζα της μηχανής του μυαλού μου, θα αφήσω τον εαυτό μου να ξανα-ταξιδέψει ήρεμα στα μονοπάτια των αναμνήσεων...

Η παρέα αποτελούνταν από τους Σωτήρη (Varadero), Θάνο (Gs 1150), Φίλιππο (GS 1200), και από εμένα (Africa).
Συνολικά διανύσαμε 215χλμ., τα 115 από αυτά σε χωμάτινους δρόμους των Αγράφων (Τύμπανος, Πετροχώρι, Πετρίλο, Νιάλα).
Η εκκίνηση έγινε στις 08:00 το πρωϊ της Κυριακής και η επιστροφή στις 21:00 της ίδιας ημέρας. Στα Τρίκαλα συναντήθηκα με τον Σωτήρη και το Θάνο (ήρθε από Λάρισα), ενώ κάπου στον Τύμπανο θα συναντούσαμε τον Φίλιππο που ερχόταν από την Άρτα. Το πρώτο κομμάτι της διαδρομής καθώς και η πρώτη στάση για να εφοδιαστούμε τον πρωινό μας καφέ έγινε στην κωμόπολη του Μουζακίου.

Καλή παρέα, διάθεση, καφές, τσιγάρα...α και Karoo :) και τα πρώτα ανηφορικά κομμάτια εμφανίστηκαν μπροστά μας. Σηκώνοντας το βλέμμα λίγο πάνω από τον δρόμο μπορούσα να δω όλη την μεγαλοπρέπεια των κορυφογραμμών των Αγράφων. Βουνά εντυπωσιακά των οποίων η ατμόσφαιρα έχει χαρακτηριστεί ως μια από τις πιο καθαρές του πλανήτη! Στα 2.184 μέτρα η ψηλότερη κορυφή (Καράβα) με πολλές άλλες (Ντελιδίμι, Βουτσικάκι, Φτέρη κ.α) να ακολουθούν κατά πόδας πάνω από τα 2000 μέτρα. Εναλλαγή τοπίου όπου ανεβαίνοντας υπάρχει μεγάλη ποικιλία χλωρίδας με κυρίαρχο το έλατο ενώ από κάποιο υψόμετρο και πάνω αρχίζει το τοπίο να γίνεται άγριο με την πέτρα και την χαμηλή βλάστηση να δεσπόζει στα περισσότερα σημεία.
Επιβεβλημένη η στάση στα πρώτα "πέταλα" του δρόμου λίγο πριν το πέρασμα του Τύμπανου (1700μ), για "λίγες" φωτογραφίες.

Το συγκεκριμένο κομμάτι της διαδρομής εκτός από την ομορφιά που προσφέρει στον ταξιδιώτη, έχει και κάποια χαρακτηριστικά τα οποία, για τους ντόπιους, είναι κάτι σαν κατάρα. Ο Τύμπανος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με ένα τραγικό περιστατικό το οποίο έλαβε χώρα στις 21 Ιανουαρίου 1967 όταν στις χιονισμένες του πλαγιές βρήκαν τραγικό θάνατο 4 ανθρώποι στην προσπάθειά τους να περάσουν το βουνό την νύχτα. Μια σβάρνα (χιονοστιβάδα) έκοψε το νήμα της ζωής τους και βύθισε στο πένθος το χωριό της Αργιθέας.

Ο χειμώνας στην συγκεκριμένη περιοχή έρχεται πολύ νωρίς το Φθινόπωρο και φεύγει αργά την Άνοιξη. Τα προβλήματα ειδικά στην μετακίνηση είναι πολύ μεγάλα αν και οι τοπικοί παράγοντες γνωρίζοντας τι πρόκειται να αντιμετωπίσουν κάθε χρόνο παίρνουν τα αναγκαία μέτρα ώστε τουλάχιστον να διατηρούν τους βασικούς οδικούς άξονες ανοιχτούς. Η ζωή και η καθημερινότητα των ανθρώπων, στα ορεινά χωριά των Αγράφων αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας, κάθε άλλο παρά εύκολη είναι και τουλάχιστον από την πλευρά μου, έχουν τον απαραίτητο σεβασμό. Το πέρασμα του Τύμπανου το έχω διασχίσει αρκετές φορές και αξίζει να δείτε τι σημαίνει σκληρός χειμώνας σε αυτή την περιοχή της οροσειράς των Αγράφων.

Ο χρόνος κάθε άλλο παρά μας πίεζε μιας και ξέραμε ότι τα χιλιόμετρα που είχαμε να διανύσουμε ήταν λίγα και ότι το αργότερο στις 17:00 θα είχαμε γυρίσει στις βάσεις μας. Με την άφιξη του Φίλιππου είχε έρθει η ώρα οι τέσσερις μας πλέον να συνεχίσουμε να ανεβαίνουμε προς την κορυφή του περάσματος. Κάπου εκεί θα αφήναμε το ασφάλτινο κομμάτι για να "χαθούμε" στα λιγότερα γνωστά χωμάτινα μονοπάτια των Αγράφων.
Λίγα χιλιόμετρα οδήγησης σε εύκολο χωματόδρομο και στάση για τον πρωϊνό μας καφέ. Το θέαμα γύρω μας μαγευτικό... Οι προκλητικές καμπύλες των βουνών, η δροσερή πρωϊνή αύρα, οι όμορφοι ήχοι δημιουργούσαν μια απίστευτη αίσθηση ηρεμίας και πληρότητας...

Το σώμα σε ταξίδεψε με ασφάλεια, έφτασες στο σημείο, περιμένεις λίγες στιγμές, και ξαφνικά εκεί που αρχίζεις να παίρνεις τις απαραίτητες ανάσες, από μέσα σου ξεχύνονται όλα αυτά που αγαπάς, όλα αυτά που φοβάσαι. Άγγελοι και δαίμονες, σκέψεις και αισθήσεις, ψυχή και μυαλό, φεύγουν όλα από μέσα σου αφήνοντας απλά τα μάτια να καταγράφουν τον τρελό χορό που στήνεται τριγύρω. Χωρίς ρυθμό, χωρίς τέμπο, νότες διάσπαρτες στον χώρο... Ανάταση ψυχής; Αγαλίαση; Τρέλα; Ίσως όλα, ίσως τίποτα.

"Αρχή ήμισυ του παντός"...και η αρχή είχε γίνει με εντυπωσιακό τρόπο. Τα επόμενα χιλιόμετρα είχαν κάτι μαγικό. Η επιλογή του Θάνου να οδηγήσουμε σε αυτή την διαδρομή ήταν ό,τι καλύτερο. Ο δρόμος όσο προχωρούσαμε γινόταν και πιο δύσκολος. Οδηγούσαμε κατά μήκος του βουνού λίγα μέτρα κάτω από την κορυφή του.
Μπλε, καφέ, πράσινο, κίτρινο, κόκκινο όλα τα χρώματα μπροστά, πάνω, δεξιά, αριστερά...τα μάτια παλεύουν να καταγράψουν, το μυαλό πιέζει να αποθηκεύσει...

Κάμερες, φωτογραφικές όλα σε λειτουργία... Ο δρόμος μας οδήγησε στο Πετροχώρι. Ο ορεινός οικισμός των Αγράφων, με ελάχιστους κατοίκους που ασχολούνται αποκλειστικά με την κτηνοτροφία. Λίγο πριν το χωριό και σκαρφαλωμένος στις πλαγιές του βουνού βρίσκεται ένας μικρός πέτρινος οικισμός. Στην αρχή πίστεψα πως πρόκειται για τα απομεινάρια του παλιού χωριού αλλά στην πορεία ανακάλυψα πως πρόκειται για τις κατοικίες των βοσκών της περιοχής. Λίγα σπίτια (περίπου 7-8) το ένα κοντά στο άλλο. Χωρίς ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά γνωρίσματα χτισμένα από πέτρες, χωρίς να υπάρχει αρμός ή λάσπη ανάμεσά τους, με πολύ χαμηλά ταβάνια, μικρά παράθυρα και μικρές πόρτες.

Είναι στιγμές που νιώθω πως ο χρόνος γύρω μου έχει σταματήσει, κλείνω τα μάτια μου και ταξιδεύω πίσω... Ανάβω τσιγάρο και προσπαθώ να ακούσω τους ψίθυρους... μικρές ιστορίες που πλανώνται στον αέρα που ανάλογα με τη διάθεσή του, τις φέρνει κοντά ή τις παίρνει μακριά. Ανοίγω τα μάτια μου, επιστροφή στο "τώρα". Αγγίζω να αισθανθώ, όλα είναι εκεί...

Όπως ήταν πριν, όπως θα είναι μετά. Ταξιδιώτες και περαστικοί, μια στιγμή στον χρόνο. Ζωή "μικρή", Ζωή "μεγάλη", στο χέρι μου είναι. Συνεχίζουμε κατηφορικά στα επόμενα κομμάτια της διαδρομής με τον δρόμο να δυσκολεύει. Λίγο μετά το Πετροχώρι ο χωμάτινος στενός δρόμος συναντά τον δρόμο που οδηγεί στην Ι.Μ Παναγίας Σπηλιάς και την λίμνη Στεφανιάδας. Στο συγκεκριμένο κομμάτι (δρόμος προς Παναγία Σπηλιά) γίνονται εργασίες ασφαλτόστρωσης. Συνεχίζουμε αριστερά και ακολουθούμε τον δρόμο για Πετρίλο. Λίγο μετά την διασταύρωση υπάρχει μικρό χωμάτινο κομμάτι (αρκετά δύσκολο) το οποίο οδηγεί στις όχθες του ρέματος της Πλατανιάς.

Επόμενος προορισμός μας ήταν τα Μαντζιουράϊκα όπου και μας περίμενε ο Στέφανος (φίλος του Θάνου), για να μας γνωρίσει από κοντά. Μόνιμος κάτοικος Λάρισας, πιο μόνιμος κάτοικος Πετρίλου... Ακριβώς απέναντι από την ταβέρνα που πίναμε τον καφέ μας υπάρχει ένα μικρό χωριό, το Δροσάτο του οποίου η ιστορία έχει ενδιαφέρον. Αρκετές δεκαετίες πίσω και πριν ακόμα το δείγμα του πολιτισμού και της εξέλιξης που ονομάζεται "Ηλεκτροφωτισμός", φτάσει ακόμα και σε μαγαλουπόλεις σε αυτό το μικρό χωριό, υπήρχε ρεύμα για τις ανάγκες των νοικοκυριών! Έξυπνοι και δραστήριοι οι κάτοικοί του εκμεταλλεύτηκαν την δύναμη της φύσης και πιο συγκεκριμένα ενός καταρράκτη ο οποίος βρίσκεται κάποιες δεκάδες μέτρα δεξιά του χωριού...

Ανεβάζοντας μια γεννήτρια με όποια μέσα διέθεταν (χέρια, κορμούς δέντρων, σχοινιά, ζώα) κατάφεραν να την τοποθετήσουν στο επιθυμητό σημείο και θέτοντάς την σε λειτουργία το χωριό απέκτησε ρεύμα!
Για τα χωριά της τριγύρω περιοχής ο Στέφανος μας έδωσε κάποιες πληροφορίες (αν τις έχω συγκρατήσει σωστά). Το 1960 πραγματοποιήθηκε η πρώτη μαζική εσωτερική μετανάστευση με την δεύτερη να ακολουθεί το 1980. Οι νέες περιοχές διαμονής των κατοίκων ήταν το Σχηματάρι, η Θεσσαλονίκη και η Λάρισα.
Όπως ανέφερα και στην αρχή, ο χειμώνας στα Άγραφα δείχνει το πιο άγριο πρόσωπό του. Το χιόνι φτάνει 1,5 ακόμα και 2 μέτρα. Έρχεται νωρίς και φεύγει αργά. Οι επιλογές για εργασία ελάχιστες. Οι προετοιμασίες που πρέπει να κάνει κάθε νοικοκυριό. πολλές.

Για κάποιον που αποφασίσει να αλλάξει τρόπο ζωής και από αστός να γίνει κάτοικος ενός τέτοιου χωριού στον ορεινό όγκο της Ελλάδας καλό θα ήταν να το ξανασκεφτεί δεύτερη και τρίτη φορά. Δυστυχώς οι νεότερες γενιές δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις μιας τέτοιας ζωής. Όχι ότι είναι αδύνατο, απλώς χρειάζεται μεγάλη υπομονή και επιμονή και πραγματική αγάπη για να μπορέσει κάποιος να προσαρμοστεί σε έναν τέτοιο τρόπο ζωής. Χαρακτηριστικά για τις ανάγκες του σπιτιού του ο Στέφανος χρειάζεται περίπου 15-20 τόνους ξύλα τα οποία και κόβει μόνος του από τα γύρω βουνά. Τα κατεβάζει με άλογα στο σπίτι του όπου και τα αποθηκεύει.

Σεβασμός λοιπόν από εμένα σε αυτούς τους ανθρώπους οι οποίοι κρατάνε ακόμα ψηλά την σημαία...
Δύο – τρεις φορές επιχειρήσαμε να πληρώσουμε τους καφέδες και τις μπύρες, αλλά ένα βλέμμα του Στέφανου ήταν αρκετό να μας πείσει ποιός θα πλήρωνε. Εις το επανιδείν φίλε...

Ξανά στον δρόμο για τον επόμενο προορισμό μας που ήταν το χωριό Βραγγιανά. Λίγα χιλιόμετρα ασφάλτου και ξανά στα χωμάτινα κομμάτια. Από το χωριό Χάρις και μετά οι αισθήσεις μας πάλι στο on. Σε κάποιο σημείο της διαδρομής οι δρόμοι χωρίζουν. Όποια διαδρομή και να επιλέξετε καταλήγει στο ίδιο σημείο και σας αποζημιώνει.
"Χαμένοι" στην ομορφιά του τοπίου φτάνουμε στα Βραγγιανά, όπου και γίνεται και η ανασυγκρότηση. Ο κύριος στόχος του οδοιπορικού ήταν να περάσουμε τη Νιάλα την οποία και θα συναντούσαμε μετά τα Άγραφα. Οι όποιες πληροφορίες θυμόμουν για το συγκεκριμένο πέρασμα ήταν από οδοιπορικά που είχα πραγματοποιήσει με τον Γιάννη.

Δύο φορές είχαμε επιχειρήσει να περάσουμε από την Νιάλα αλλά και τις δύο το βουνό μας το αρνήθηκε.
Οι πληροφορίες λοιπόν λίγες και το τηλεφώνημα στον Γιάννη επιβεβλημένο. Ξέρω πως γνωρίζει τα Άγραφα καλύτερα και από την παλάμη του. Μετά από ολιγόλεπτη επικοινωνία είχαμε ότι χρειαζόμασταν για να συνεχίσουμε τον δρόμο μας. Ακoλουθώντας τον ίδιο δρόμο συνεχίζουμε για το χωριό Άγραφα (μέσα στο χωριό Βραγγιανά υπάρχει μικρή πινακίδα που γράφει “προς Άγραφα” και ο δρόμος οδηγεί δεξιά). Δυστυχώς στο google maps η διαδρομή δεν είναι χαρτογραφημένη. Το συγκεκριμένο κομμάτι της διαδρομής (από τα Βραγγιανά μέχρι το χωριό Άγραφα είναι από τις ομορφότερες της Ελλάδας. Δύσκολο κομμάτι (ειδικά για αρχάριους) αλλά με χαμηλές ταχύτητες και μεγάλη προσοχή, είναι πραγματική απόλαυση.

Ο δρόμος σε οδηγεί ψηλά και μετά χαμηλώνει και φτάνει μέχρι τον Αγραφιώτη ποταμό. Μετά από λίγα χιλιόμετρα, άφιξη στα Άγραφα. Χωριό με "βαριά" ιστορία από τους πολέμους με τους Τουρκαλβανούς. Το χωριό κάηκε από τους Ιταλούς το 1942 και ξαναχτίστηκε. Στον λόφο της Αγ. Βαρβάρας δεσπόζει ο ανδριάντας του Αντώνη Κατσαντώνη. Βρισκόμαστε ξανά στον δρόμο, πολύ κοντά αυτή τη φορά στον στόχο μας. Βγαίνοντας από το χωριό Άγραφα και ανεβαίνοντας ψηλά, η θέα της γύρω περιοχής είναι μοναδική.

Στην περιοχή υπάρχουν αρκετές κτηνοτροφικές μονάδες (με τους αντίστοιχους φύλακες βλ. Ελληνικό Ποιμενικό) αλλά και άγρια ζωή την οποία σταθήκαμε τυχεροί και συναντήσαμε.

Λίγο πιο πάνω, αφού βγεις στον αυχένα, ξεκινάει ο δρόμος για το πέρασμα της Νιάλας. Υπάρχει και μια πινακίδα η οποία είναι σχεδόν πεσμένη στο έδαφος. Η θέα και από εδώ δεν θα μπορούσε να μην σου κόβει την ανάσα. Για τους περισσότερους από εμάς, η Νιάλα αποτελεί ένα δύσκολο οδηγικό πέρασμα. Το γεγονός ότι την διασχίζει ένας κακοτράχαλος δρόμος ο οποίος οδηγεί παράλληλα με την υψηλότερη κορυφή των Αγράφων, η σύσταση του εδάφους αλλά και τα πολλά κοπάδια των αιγοπροβάτων, κάνουν την διάσχιση της Νιάλας μια περιπετειώδης διαδρομή.
Αυτό που οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν είναι πως στο συγκεκριμένο σημείο έχει καταγραφεί στην σύγχρονη Ελληνική Ιστορία ένα συγκλονιστικό περιστατικό κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, όταν αυτός βρισκόταν στο αποκορύφωμά του.

Το περιστατικό συνέβη τον Απρίλη του 1947 και καταγράφηκε ως “τραγωδία της Νιάλας” ή “συμφιλίωση της Νιάλας”. Μονάδες ανταρτών και κυβερνητικού στρατού αδελφώθηκαν για μία μόνο νύχτα στη Νιάλα των Αγράφων, μπροστά στη μανία της φύσης.
Πληροφορίες αλλά και ένα ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ μπορείτε να βρείτε στο ίντερνετ κάνοντας αναζήτηση με τη λέξη "Νιάλα".
Ξεκινώντας την ανάβαση του δύσκολου δρόμου κατάλαβα από την πρώτη στιγμή ότι οι οδηγικές ιστορίες που είχα ακούσει, ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα. Γκρεμός, λακκούβες, πέτρες, συνέθεταν το σκηνικό. Πριν προλάβουμε να διασχίσουμε τα πρώτα χιλιόμετρα από την απέναντι πλευρά, ο οδηγός ενός 4χ4 μας έκανε νόημα να σταματήσουμε. Ήταν ο τσοπάνης ενός από τα μεγαλύτερα κοπάδια αιγοπροβάτων που έχω δει στη ζωή μου. Για να καταλάβετε το μέγεθος, τα σκυλιά που συνόδευαν το κοπάδι πρέπει να ήταν πάνω από 20!

Μας είπε να σβήσουμε τους κινητήρες και να κατέβουμε από τις μοτοσυκλέτες μέχρι να έρθουν τα ζώα και να μας προσπεράσουν. Δεν χρειαζόταν και δεύτερη κουβέντα. Αφήσαμε τις μοτοσυκλέτες στην άκρη του δρόμου και ανεβήκαμε σε ένα μικρό λόφο λίγο πιο πέρα.

Πρέπει να μείναμε σε εκείνο το σημείο πάνω από μισή ώρα μέχρι να αρχίσουν να εμφανίζονται τα πρώτα συμπαθή τετράποδα. Σαν να μην υπήρχαμε στον χώρο, τα ζώα περνούσαν ανάμεσα από τις μοτοσυκλέτες. Δύο σκυλιά, εντυπωσιασμένα και αυτά με τα Karoo του Θάνου, έκαναν την ανάγκη τους εκεί κοντά έτσι για το "καλοφόρετα".
Όσο περιμέναμε ήταν ευκαιρία να απολαύσουμε την θέα και φυσικά τι άλλο, να τραβήξουμε φωτογραφίες. Είχε έρθει η ώρα να συνεχίσουμε, και αφού είχαν απομακρυνθεί όλα τα ζώα από κοντά μας, ευχαριστήσαμε τον άνθρωπο για την υπομονή του να κατεβάσει τα ζώα, χωρίς καν να μας γαυγίσουν τα σκυλιά του. Όσο ανεβαίναμε ο δρόμος γινόταν και πιο δύσκολος. Η οδήγηση απαιτητική και το ρεζερβουάρ μου στα τελειώματα. Βενζινάδικο φυσικά δεν υπάρχει εκεί κοντά.
Σταματάμε σχεδόν στο υψηλότερο σημείο της διαδρομής στα 2000 μέτρα και παίρνουμε βαθιές ανάσες. Ο δρόμος συνεχίζει σχεδόν παράλληλα με την κορυφή στα 2000 μέτρα.

Για εκείνους όμως που λατρεύουν την εκτός δρόμου οδήγηση και θέλουν έστω για λίγο να νιώσουν την αδρεναλίνη τους να ανεβαίνει, το πέρασμα της Νιάλας είναι ο δρόμος που προσφέρει τα παραπάνω απλόχερα. Λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα και στα πόδια μας απλωνόταν η λίμνη Πλαστήρα. Συνεχίζοντας στον ίδιο δρόμο (σε κάποιο σημείο υπάρχει μια διχάλα. ο δεξιός δρόμος οδηγεί σε αδιέξοδο, ο αριστερός είναι ο σωστός) και μετά από λίγα χιλιόμετρα, συναντήσαμε την κλασική διαδρομή που οδηγεί από την λίμνη Πλαστήρα (μετά την Νεραϊδα), στα Βραγγιανά (στο ύψος του Αγ. Νικολάου).
Μια τελευταία στάση με τον ήλιο ήδη να έχει χαμηλώσει και το φεγγάρι να έχει αρχίσει να κάνει την εμφάνισή του, στον γαλανό ουρανό των Αγράφων.
Τελικά, ναι, ζούμε στην ομορφότερη χώρα του κόσμου.

Κάθε φορά που γυρνάω το κλειδί στη μίζα σχηματίζεται το γνωστό χαμόγελο πίσω από την ζελατίνα του κράνους. Ξέρω πως όπου και αν θα ταξιδέψω, κοντά ή μακριά θα είναι μια μοναδική εμπειρία. Ακόμα και σε μέρη που έχω επισκεφτεί αρκετές φορές ανακαλύπτω κάτι διαφορετικό.
Πόσες ζωές άραγε πρέπει να ζήσω για να "χορτάσω" αυτόν τον υπέροχο τόπο;

Για όσους θέλουν να “κατακτήσουν” την Νιάλα, ακολουθούν κάποιες χρήσιμες πληροφορίες που ίσως βοηθήσουν:
- Η διαδρομή έχει αρκετά δύσκολα σημεία.
- Μοναδική εποχή που μπορείτε να διασχίσετε με ασφάλεια την Νιάλα είναι το καλοκαίρι.
- Φρόνιμο είναι να μην είστε μόνος.
- Να έχετε γεμάτο ρεζερβουάρ.
- Οι ταχύτητες πρέπει να είναι χαμηλές.
- Σε πολλά σημεία δεν υπάρχει σήμα σε κινητά και gps.
Δύσκολο επίσης είναι να βρείτε εξωτερική μηχανική βοήθεια, μιας και ο δρόμος είναι δύσκολος και δεν τον προτιμούν οι ταξιδιώτες. Είναι όμως εκεί και σας περιμένει. Ονειρευτείτε τον και ταξιδέψτε με την πρώτη ευκαιρία!